Abdulkadir YILDIRIM
Vergi Dairesi Müdür Yardımcısı
Rıhtım Veraset ve Harçlar Vergi Dairesi

1. GİRİŞ

Mükellefiyet, vergi hukuku açısından bir kişinin devlete karşı olan mali yükümlülüğünü ifade eder. Bu yükümlülük, kişinin sağlığı boyunca kazançları üzerinden devam ederken ölüm olayı ile birlikte farklı bir boyut kazanır. Vergi Usul Kanunu (VUK) uyarınca, gerçek kişilerin ölümü, vergi ehliyetini sona erdirir ancak ölenin mal varlığının (tereke) mirasçılara intikali, 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu (VİVK) çerçevesinde yeni bir vergilendirme sürecini başlatır.

Bu makalenin temel amacı, bu sorumluluğun kimler tarafından, ne zaman ve hangi kapsamda yerine getirileceğini VİVK hükümleri ışığında incelemektir. Özellikle "Merhumun beyannamesini  kim verecek" sorusunun cevabı, Veraset ve İntikal Vergisi'nin mükellefiyetinin doğuşu, beyanname verme yükümlülüğü ve süreleri ile vatandaşlarımız tarafından sıkça sorulan sorular  üzerinden detaylıca analiz edilecektir.

2. VERASET VE İNTİKAL VERGİSİNDE MÜKELLEFİYET VE SORUMLULUK

2.1. Verginin Konusu ve Mükellefi

Veraset ve İntikal Vergisi, 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi'nin 1. maddesi uyarınca, Türkiye Cumhuriyeti tabiyetinde bulunan şahıslara ait mallar ile Türkiye'de bulunan malların veraset tarikiyle veya her hangi bir suretle olursa olsun ivazsız bir tarzda bir şahıstan diğer şahsa intikali Veraset ve İntikal Vergisine tabidir.

VİVK'nın 5. maddesi, bu verginin mükellefini açıkça belirtir: “Veraset ve İntikal Vergisinin mükellefi, veraset tarikiyle veya ivazsız bir tarzda mal iktisabeden şahıstır.”Yani, ölen kişinin kendisi değil, onun bıraktığı mal varlığını iktisap eden (alan) kişi veya kişiler vergi borcunun muhatabıdır.

2.2. VİV Beyannamesinin verileceği yer

VİVK'nın 8. maddesi gereği;

·      Birlikte veya Ayrı Ayrı Beyan: Mirasçılar, beyannameyi hisseleri oranında ayrı ayrı verebilecekleri gibi, tüm mirasçılar tarafından müştereken (ortak) verilmesi de mümkündür. Müşterek beyannamede tüm mükelleflerin imzası bulunmak zorundadır.

·      Beyannamenin Verileceği Yer: Beyanname, veraset yoluyla gerçekleşen intikallerde, ölen kimsenin son ikametgahının bulunduğu yerdeki Vergi Dairesine verilir ( istanbul,ankara,izmir gibi büyük şehirlerde veraset yönünden yetkili vergi dairelerine verilir.)

·      Yabancı memleketlerde bulunan mükellefler beyannamelerini Türkiye konsolosluklarına verirler.

2.3. Beyanname Verme Süreleri

VİVK'nın 9. maddesi, beyanname verme sürelerini ölümün gerçekleştiği yere ve mükelleflerin ikametgahlarına göre detaylı olarak düzenlemiştir. Ölüm halinde beyanname verme süresi, kural olarak, ölüm tarihini takiben başlar ve duruma göre dört aydan sekiz aya kadar değişebilir. En sık karşılaşılan durumlar şunlardır:

1.    Ölüm Türkiye'de: Mükellefler (mirasçılar) Türkiye'de ise: Ölüm tarihini takip eden 4 ay içinde.

2.    Ölüm Türkiye'de: Mükellefler yabancı bir memlekette ise: Ölüm tarihini takip eden 6 ay içinde.

3.    Ölüm Yabancı Memlekette: Mükellefler Türkiye'de ise: Ölüm tarihini takip eden 6 ay içinde.

4.    Ölüm yabancı memlekette , mirasçılar başka bir yabancı memlekette :Ölüm tarihini takip eden 8 ay içinde.

5.    Ölüm yabancı memlekette , mirasçılar aynı yabancı memlekette :Ölüm tarihini takip eden 4 ay içinde.

Beyanname, intikal eden mal varlığının istisna haddinin altında kalması durumunda dahi zorunlu olarak verilmelidir.

Örnekler;

1. Ölüm ve Mirasçılar (Mükellefler) Türkiye'de:

·      Durum: Ölen kişi İzmir'de vefat etmiştir. Tüm mirasçıları Ankara'da ikamet etmektedir.

·      Süre: Ölüm tarihini takip eden 4 ay içinde

·      Yetkili Daire: Ölenin son ikametgahı olan İzmir'deki yetkili Veraset ve İntikal Vergi Dairesine verilir.

2. Ölüm Türkiye'de, Mirasçılar Yabancı Memlekette:

·      Durum: Ölen kişi İstanbul'da vefat etmiştir. Tek mirasçısı, ölüm tarihinde Almanya'da ikamet eden kızıdır.

·      Süre: Ölüm tarihini takip eden 6 ay içinde ,

·      Yetkili Daire: Ölenin son ikametgahı olan İstanbul'daki yetkili Veraset ve İntikal Vergi Dairesine verilir.

3. Ölüm Yabancı Memlekette, Mirasçılar Türkiye'de ise :

·      Durum: Muris ( miras bırakan) Fransa'da vefat etmiştir. Mirasçılarının tamamı Bursa'da ikamet etmektedir.

·      Süre: Ölüm tarihini takip eden 6 ay içinde ,

·      Yetkili Daire: Ölenin Türkiye'deki son ikametgahı olan (varsa) veya intikal eden malların bulunduğu yerdeki Veraset ve İntikal Vergi Dairesine verilir.

4. Ölüm Yabancı Memlekette, Mirasçılar Aynı Yabancı Memlekette ise :

·      Durum: Muris ( miras bırakan)  Belçika’da vefat etmiştir. Mirasçılarının tamamı da ölenle birlikte Belçika’da ikamet etmektedir.

·      Süre: Ölüm tarihini takip eden 4 ay içinde ,

·      Yetkili Daire: Mirasçıların beyannameyi yurtdışındaki Türk Konsolosluğuna verebilirler

5. Ölüm Yabancı Memlekette, Mirasçılar Başka Bir Yabancı Memlekette:

·      Durum: Muris ( miras bırakan) İtalya'da vefat etmiştir. Mirasçılarından biri Amerika'da, diğeri ise İngiltere'de ikamet etmektedir.

·      Süre: Ölüm tarihini takip eden 8 ay içinde

·      Yetkili Daire: Mirasçıların beyannameyi kendi bulundukları yerdeki Türk Konsolosluklarına verebilirler

3.Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesine Eklenecek Belgeler

Kendilerine veraset yoluyla veya ivazsız suretle intikal eden mallar dolayısıyla veraset ve intikal vergisi beyannamesi düzenleyenler, beyannameyi ilgili vergi dairesine verirken intikal eden malların çeşidine göre aşağıdaki belgeleri beyannameye ekleyeceklerdir;

·      Veraset ilamı (mirasçılık belgesi),

·      Borç ve masraflara ait belgeler,

·      Ticari bilanço, gelir tablosu veya işletme hesabı özeti,

·      Ticari işletmelere ilişkin varsa son ortaklık durumunu gösterir ticaret sicil gazetesi,

·      Emlak vergisi değerini gösteren ilgili belediyeden alınmış bir belge,

·      Araç ve tescile tabi diğer menkuller için tescil belgesinin fotokopisi( ruhsat fotokobisi)

·      Bankalardan veya mükellefin hak ve alacağının bulunduğu diğer kurumlardan alınacak belge( bankadaki para miktarını gösteren resmi yazı ),

·      Silah ve başka malların ruhsatı,

·      Hisse senetlerine ait belgelerin,

eklenmesi gerekir.

4.Veraset ve İntikal Vergisi Hesaplanması

2025 yılı için veraset ve intikal vergisinin oranları şöyledir:

Matrah	Verginin Oranı (%)
	Veraset Yoluyla İntikallerde	İvazsız İntikallerde
İlk                           2.400.000 TL için	1	10
Sonra gelen            5.700.000 TL için	3	15
Sonra gelen           12.000.000 TL için	5	20
Sonra gelen          24.000.000 TL için	7	25
Matrahın              44.100.000 TL'yi aşan bölümü için	10	30

 

Veraset ve intikal vergisinin;

3-) Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı ) Nerelerden Alınır?

4-) Veraset ve İntikal Vergisi İçin İlişik Kesme Belgesinin( Borcu yoktur yazısı) Geçerlilik Süresinde Bir Sınır Var mıdır?

Mirasçı olarak tarafınıza intikal eden mallar için, elden veya posta yoluyla vefat eden yakınınızın en son ikametgâhının bağlı olduğu yerdeki vergi dairesine veraset ve intikal vergisi beyannamesini verebilirsiniz.

Veraset ve intikal vergisinin tahakkuku ve ödemesi yapıldıktan sonra vergi ilişiği kesme yazısının alınması gerekir. Varisler veya varisler adına vekil tayin edilen kişiler tarafından vergi dairesinden imza karşılığı alınabilir. Vergi ilişiği kesme yazısı vergi borcu yoktur belgesi ile aynı işlevi taşır. Vergi ilişiğinin kesilmesi ancak veraset vergisinin ödenmesi ile mümkün olabilir.

Veraset yoluyla intikallerde beyanname verildikten sonra alınan ilişik kesme belgesinin geçerliliğinde herhangi bir süre sınırlaması mevzuatımızda düzenlenmemiştir.

5-) Veraset Yoluyla veya Diğer Suretle Meydana Gelen İntikallerde İntikal Eden Malların Değerleri Toplamı İstisna Haddi Altında Kalırsa Beyanname Verilir mi?

Veraset yolu ile meydana gelen intikallerde intikal eden malların değerleri toplamı istisna haddi altında kalsa dahi beyanname verilmesi zorunludur.

Diğer suretle meydana gelen ve değerleri toplamı istisna hadlerinin altında kalan karşılıksız intikaller için beyanname verilmez.

6-) Veraset ve İntikal Vergisinden İndirilebilecek Borç ve Masraflar Nelerdir?

Veraset ve intikal vergisinin matrahının tespitinde aşağıda yazılı borç ve masraflar indirilebilir:

·      Veraset yoluyla meydana gelen intikallerde, murisin geçerli belgelere dayanan borçları ile vergi borçları,

·      İvazsız suretle iktisaplarda malın kendisine isabet eden borçları ile vergi borçları (Hibe edilen mala isabet eden borçları hibe eden üstlenmiş ise bu borçlar indirilmez.),

·      Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda bulunan şahıslara ait mallardan yabancı memleketlerde bulunanlara isabet eden borçlar ile yabancı memleketlerde bu mallar dolayısıyla ödenen veraset ve intikal vergileri (Ancak, söz konusu borçlar ve vergiler beyan edilen malların değerini geçemez.),

·      Cenazenin donanımı, gömülmesi ve ölüm olayının duyurulması amacıyla mirasçılarca gazeteye verilen ilan giderleri.

Bu borç ve masrafların matrahın tespitinde indirim konusu yapılabilmesi için, mükelleflerin bunları beyannamenin ilgili bölümünde göstermeleri ve bunlara ilişkin geçerli belgeleri beyannameye eklemeleri zorunludur

KAYNAKÇA 

* 7338 Sayılı Veraset Ve İntikal Vergisi Kanunu

* 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu

* Gib internet sitesi ,Veraset ve İntikal Vergisi bilgilendirmeleri